Na początku XX wieku literatura polska uległa pewnym przeobrażeniom. W latach 20. znaczący wpływ na to miał pisarz i poeta Tadeusz Peiper. Autor stał się założycielem Awangardy Krakowskiej, czyli grupy polskich poetów, którzy tworzyli poezję opartą na nowych zasadach estetycznych i artystycznych.
Opowiedzmy więc więcej krakow1.one o niezwykłej osobowości w polskiej literaturze, Tadeuszu Peiperze, który całe swoje życie poświęcił na rozważania nad sztuką słowa, co stało się jego fatalnym losem.
Życiorys Tadeusza Peipera
Tadeusz Peiper urodził się 3 maja 1891 roku w rodzinie prawników. Jego ojciec Abraham i matka Sara Marcus mieszkali w Krakowie. Warto zaznaczyć, że poeta był pochodzenia żydowskiego, ale później zdecydował się przejść na chrześcijaństwo i został katolikiem.
W momencie wybuchu I wojny światowej w 1914 roku Tadeusz Peiper wyjechał do Hiszpanii. Wcześniej pisarz mieszkał w stolicy Francji, gdzie planował uczęszczać na wykłady francuskiego filozofa Henri Bergsona.
Podczas pobytu w Hiszpanii poeta pracował jako dziennikarz dla lokalnych gazet i zapoznał się z hiszpańskim środowiskiem artystycznym. W tym czasie Tadeusz Peiper mieszkał w Madrycie, gdzie opublikowano jego przekład powieści „Chłopi” Reymonta.
W 1920 roku Tadeusz Peiper wrócił z Hiszpanii do Polski. Co ciekawe, podczas pobytu za granicą napisał wiele eksperymentalnych tekstów i zastanawiał się nad nowoczesnymi ideami.
W biografii autora znajduje się jednak wzmianka o tym, że w drodze do domu skradziono mu walizkę, w której poeta przechowywał swoje rękopisy. Zresztą sam Tadeusz Peiper wspomina o kradzieży swoich tekstów w przedmowie do zbioru „Poematy”, gdzie zaznacza, że dwukrotnie spotkał się z kradzieżą rękopisów za granicą. A mianowicie raz w bibliotece hiszpańskiej i raz na dworcu kolejowym w Wiedniu.
Po przybyciu do Krakowa w 1921 roku Tadeusz Peiper założył czasopismo „Zwrotnica”, które stało się początkiem krakowskiej awangardy. Poeta skupiał wokół siebie ludzi o podobnych poglądach, którzy tworzyli nową polską poezję.
Wraz z wybuchem II Wojny Światowej pisarz przeniósł się do Lwowa. W tym czasie miasto było okupowane przez wojska sowieckie, więc totalitarna władza kontrolowała wszystkie sfery życia. Polski poeta nie pozostał niezauważony. W 1940 roku był zatrzymany przez władze sowieckie i wywieziony w odległe tereny Związku Radzieckiego.
Peiper mógł wrócić do Polski dopiero w 1944 roku. Warto zaznaczyć, że już w latach trzydziestych u pisarza zaczęły pojawiać się objawy choroby psychicznej. Niesprzyjające warunki kolejnych lat tylko zaostrzyły chorobę.
W ostatnich latach życia pisarz przebywał w samoizolacji. Poeta zmarł w wieku 78 lat w 1969 roku, został pochowany na Cmentarzu Wojskowym.
Patriarcha krakowskiej awangardy
Tadeusz Peiper często nazywany jest patriarchą awangardy krakowskiej. Jego pomysły i teksty miały przecież ogromny wpływ na innych poetów, którzy tworzyli według nowych zasad artystycznych. Peiper był pionierem awangardy.
Jednym z głównych pryncypiów awangardy krakowskiej było zajęcie się sensem poezji. Dlatego też istniało hasło tematyczne: „Minimum słów – maksimum sensu”. Dla Tadeusza Peipera to właśnie sens był kluczowy. Poezja autora charakteryzuje się dużą ilością metafor i swobodnym rymem.
Do awangardy krakowskiej należeli również tacy poeci jak: Adam Ważyk, Jan Brzękowski, Julian Przybos, Jalu Kurek i inni. Autorzy zjednoczyli się wokół idei zaproponowanych przez Peipera. Ponadto w ślad za nimi poszła tzw. druga awangarda, która ukształtowała się po latach 30. XX wieku.
W rozumieniu Peypera poeta musiał komponować wiersze tak, jak rzemieślnik pracuje nad swoim rzemiosłem. Sztuka słowa była więc dla niego owocną pracą umysłu i talentu. Według Tadeusza Peipera materiałem pracy poety jest język, z którego musi on stworzyć wiersz wysokiej jakości.
Poezja Tadeusza Peipera wyróżnia się złożonością znaczeń i bogactwem obrazów, które odzwierciedlają estetykę awangardy. Do jego znanych zbiorów wierszy należą: „Żywe linie”, „A”, „Raz” oraz zbiory: „Nowe usta. Odczyt o poezji”, „Wiersze i utwory teatralne”, „O wszystkim i o czymś innym” i inne.
